ARHEOLOŠKO NALAZIŠTE MAJDAN

Sakralni kompleks u Majdanu je izuzetno vredno arheološko nalazište koje je, kao spomenik kulture pod zaštitom države. Povezuje sa hrišćanskim manastirom Svetog Đorđa iz legende o svetom Gerhardu. U tekstu s početka 14. veka, anonimni pisar govori o nastanku manastira i o borbi vojskovođe ugarskog kralja Stefana I (997-1038) Čanada, protiv bugarskog kneza Ahtuma. Tokom 10., 11. i 12. veka, Vizantijska crkva je na tlu Južne Ugarske imala neposrednu vlast nad mnogim manastirima: Majdan, Sremska Mitrovica, Arača, Titel, Bač i drugi.

Godina nastanka manastira u Majdanu može se odrediti na osnovu Gerhardove biografije. Gerhard je bio Mlečanin, episkop postavljen u Moriseni (Čanadu) 1030. godine, koji je tada i posetio novoizgrađeni manastir u Oroslanošu – Majdanu. Na osnovu tih podataka pretpostavlja se da je manastir bio izgrađen pre raskola crkava oko 1016-1030 godine.

Izvori navode da je u starom Oroslanošu (Majdanu) živelo tada oko desetak grčkih monaha. Oficijelna istorijska nauka smatra da je manastir bio delimično uništen i napušten od strane grčkih monaha posle mongolsko – tatarske najezde 1241. godine. No, on nastavlja da se obnavlja i postoji sve do osmanskog osvajanja.

Pokretan arheološki materijal dokazuje kontinuirani život od 11. do 15. veka. Dosadašnja arheološka istraživanja nisu za sada u suprotnosti sa istorijskim izvorima i legendama.

Posle sedam godina istraživanja došlo se do sledećih rezultata: otkriveni su potpuno temelji tri crkve. Crkve su sa orijentacijom istok-zapad (oltari na istoku, ulazi na zapadu). Pored najveće crkve su pronađene fragmentovane podne i zidne opeke ukrašene utisnutim predstavama krsta, lava, modela manastira i različitih prepleta u medaljonu (elementi Romanike) i nizovima pseudogranulacija (elementi Vizantije). Sama velika crkva je u osnovi temelja zidana od ostataka prethodne četvrte crkve koja u dosadašnjim arheološkim iskopavanjima nije još otkrivena. Keramika uz ovu crkvu je iz 11./12.veka. Na ulazu crkva je imala dva zvonika.

U Majdanu je otkrivena i nekropola – groblje sa 460 skeletnih grobova na mestu i preko 1000 grobova sekundarno sahranjenih pokojnika. Orijentacija grobova je zapad-istok (glava na zapadu, noge na istoku ). Prema prilozima i novcu nađenom u grobovima, groblje se datuje u 11. i 12. vek. Najčešći prilozi u grobovima su ‘S’ karičice, prstenje od upletene i tordirane žice, prstenje od trakastog lima i ogrlice. Novac u grobovima je najviše nalažen u ustima pokojnika. Najčešće pronađeni novac pripada kraljevima Salomonu (1063 -1074) Kolomanu (1095-1116) i Beli II (1131-1141).

Najznačajnija je grobnica otkrivena 2006. godine koja je jedinstveno otkriće. Sazidana je od cigala, većih je dimenzija od drugih, a osnova odnosno pod grobnice je na dva svoda i perforiran je. Jedino logično objašnjenje je da je služila kao grobnica za pripremu pokojnika za osarijum.